રશિયા યુક્રેનમાં જે vacuum bomb થી તબાહી મચાવી રહ્યું છે,જાણો તે કેટલા ઘાતક છે?- INDIA NEWS GUJARAT

24 ફેબ્રુઆરી 2022ના રોજ શરૂ થયેલું રુસો-યુક્રેન યુદ્ધ આજે તેના 17મા દિવસમાં પ્રવેશી ગયું છે. તે 2014 માં શરૂ થયેલા રુસો-યુક્રેનિયન યુદ્ધના નાટકીય વૃદ્ધિને ચિહ્નિત કરવા માટે પણ કહેવાય છે. તે જ સમયે, યુકે સંરક્ષણ મંત્રાલયે દાવો કર્યો છે કે રશિયાએ યુક્રેનમાં vacuum bomb નો ઉપયોગ કરવાનું શરૂ કર્યું છે, જેનાથી સામાન્ય લોકો માટે પણ ખતરો ઉભો થયો છે. આ સાથે પુતિન વિરુદ્ધ યુદ્ધ અપરાધનો કેસ પણ શરૂ થઈ શકે છે. તો ચાલો જાણીએ શું છે વેક્યુમ વેપન. આ સામાન્ય બોમ્બ કરતાં કેટલું ઘાતક છે? શું આ બોમ્બનો ઉપયોગ કરીને પુતિન સામે કેસ ચલાવી શકાય?

vacuum bomb શું છે?

તે કેવી રીતે કામ કરે છે? 

vacuum bomb અથવા થર્મોબેરિક બોમ્બની ગણતરી વિશ્વના સૌથી ખતરનાક બિન-પરમાણુ બોમ્બમાં થાય છે.વેક્યુમ બોમ્બ વાતાવરણની હવામાંથી ઓક્સિજન શોષીને ઉચ્ચ તાપમાનનો ધડાકો કરે છે. વેક્યૂમ બોમ્બ વિસ્ફોટકને ખૂબ મોટા વિસ્તાર પર ફેલાવે છે અને જ્યારે તે વિસ્ફોટ થાય છે, ત્યારે તે વિસ્ફોટના તરંગો ઉત્પન્ન કરે છે જે સામાન્ય વિસ્ફોટકો કરતાં વધુ સમય સુધી ચાલે છે. શૂન્યાવકાશ અથવા થર્મોબેરિક બોમ્બ વ્યક્તિના ફેફસાંમાંથી હવાને ચૂસવામાં, તેને પ્રવાહીથી ભરવા અથવા વ્યક્તિના ફેફસામાં વિસ્ફોટ કરવામાં સક્ષમ છે. વેક્યૂમ બોમ્બના વિસ્ફોટથી લાંબા સમય સુધી ચાલતા વિસ્ફોટના તરંગો ઉત્પન્ન થાય છે, જે માનવ શરીરને એક જ ક્ષણમાં વરાળ બનાવી શકે છે.

થર્મોબેરિક બોમ્બને vacuum bomb અથવા એરોસોલ બોમ્બ અથવા બળતણ હવા વિસ્ફોટકો પણ કહેવામાં આવે છે. વેક્યૂમ બોમ્બમાં બે અલગ-અલગ વિસ્ફોટક ચાર્જ સાથે બળતણના કન્ટેનરનો સમાવેશ થાય છે. આ બોમ્બને રોકેટ તરીકે લોન્ચ કરી શકાય છે અથવા એરક્રાફ્ટમાંથી બોમ્બ તરીકે છોડી શકાય છે. જ્યારે તે તેના લક્ષ્ય પર પહોંચે છે, ત્યારે પ્રથમ વિસ્ફોટક ચાર્જ કન્ટેનરને ખોલે છે અને વિશાળ બળતણ મિશ્રણને વાદળમાં વેરવિખેર કરે છે.
તે જ સમયે, બીજો ચાર્જ આ વાદળને સળગાવે છે, એક મોટો અગનગોળો અને એક મજબૂત વિસ્ફોટ તરંગ બનાવે છે અને શૂન્યાવકાશ બનાવે છે, જે આસપાસના ઓક્સિજનને ચૂસે છે. થર્મોબેરિક બોમ્બ સામાન્ય વિસ્ફોટકો કરતાં અનેકગણી વધુ ઊર્જા અને આંચકાના તરંગો ઉત્પન્ન કરે છે. થર્મોબેરિક બોમ્બનો ઉપયોગ પાણીની અંદર, ઊંચાઈએ અને પ્રતિકૂળ હવામાન પરિસ્થિતિઓમાં કરી શકાતો નથી. થમ્બરીક બોમ્બ અથવા હથિયારો મજબૂત ઇમારતોને નષ્ટ કરી શકે છે, લોકોને મારી શકે છે અથવા ઇજા પહોંચાડી શકે છે.

શું રશિયા વેક્યુમ બોમ્બનો ઉપયોગ કરી રહ્યું છે?

થમ્બરીક હથિયારો ખૂબ જ વિવાદાસ્પદ માનવામાં આવે છે. કારણ કે તેઓ સમાન કદના પરંપરાગત વિસ્ફોટકો કરતાં વધુ ખતરનાક છે અને તેમના વિસ્ફોટની આસપાસના વિસ્તારમાં વધુ વિનાશનું કારણ બને છે. અમેરિકામાં યુક્રેનના રાજદૂતે પણ રશિયા પર યુક્રેન સામેના યુદ્ધમાં આ ખતરનાક હથિયારોનો ઉપયોગ કરવાનો આરોપ લગાવ્યો છે.
તમને જણાવી દઈએ કે બ્રિટિશ સંરક્ષણ મંત્રાલયનું કહેવું છે કે રશિયાએ સ્વીકાર્યું છે કે તે યુક્રેન વિરુદ્ધ વેક્યુમ બોમ્બ એટલે કે થર્મોબેરિક હથિયારોનો ઉપયોગ કરી રહ્યું છે. જો કે, રશિયાએ પોતે હજુ સુધી તેના ઉપયોગની પુષ્ટિ કરી નથી. બ્રિટિશ સંરક્ષણ મંત્રાલયે જણાવ્યું હતું કે રશિયન સૈન્ય યુક્રેનમાં વિસ્ફોટ કરનારા થર્મોબેરિક રોકેટ અથવા વેક્યૂમ બોમ્બ ફાયર કરવા માટે TOS-1A શસ્ત્ર પ્રણાલીનો ઉપયોગ કરી રહ્યું છે.

vacuum bombનો ઉપયોગ કયા દેશોમાં થતો હતો? 

આ શસ્ત્રોનો સૌપ્રથમ ઉપયોગ જર્મનીએ બીજા વિશ્વ યુદ્ધ દરમિયાન કર્યો હતો. યુએસએ તેનો ઉપયોગ 1960ના દાયકામાં વિયેતનામ સામે કર્યો હતો. આધુનિક થર્મોબેરિક શસ્ત્રોનો વિકાસ સોવિયેત યુનિયન અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ દ્વારા 1960 ના દાયકામાં શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો. અમેરિકાએ તેનો ઉપયોગ અફઘાનિસ્તાનમાં 2002માં ઓસામા બિન લાદેનને મારવા માટે કર્યો હતો. 2017માં પણ અમેરિકાએ ISIS વિરુદ્ધ અફઘાનિસ્તાનમાં આ બોમ્બ ફેંક્યા હતા.  1999 માં, રશિયાએ ચેચન્યા સામે થર્મોબેરિક બોમ્બનો ઉપયોગ કર્યો. સાથે જ રશિયા પર 2016માં સીરિયામાં તેમનો ઉપયોગ કરવાનો પણ આરોપ છે. હવે 2022માં રશિયા પર પણ યુક્રેનમાં તેનો ઉપયોગ કરવાનો આરોપ છે. રશિયાના ફાધર ઓફ ઓલ બોમ્બ અને અમેરિકાની મધર ઓફ ઓલ બોમ્બ એ થર્મોબેરિક હથિયારોની સૌથી ઘાતક આવૃત્તિ છે. અમેરિકાએ 2003માં મધર ઓફ ઓલ બોમ્બનું પરીક્ષણ કર્યું હતું, જ્યારે રશિયાએ 2007માં પ્રથમ વખત ફાધર ઓફ ઓલ બોમ્બનું પરીક્ષણ કર્યું હતું. આ બોમ્બનો ઉપયોગ કિલ્લેબંધી, ટનલ, બંકરો, ગુફાઓને નષ્ટ કરવા માટે થાય છે.

યુદ્ધમાં vacuum bombનો ઉપયોગ કરવાનો નિયમ શું છે?

એવું કહેવાય છે કે વેક્યૂમ અથવા થર્મોબેરિક બોમ્બના ઉપયોગ પર પ્રતિબંધ મૂકતો કોઈ આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદો નથી. જો કે, જો કોઈ દેશ તેનો ઉપયોગ નાગરિકો, રહેણાંક વિસ્તારો, શાળાઓ અથવા હોસ્પિટલોને નિશાન બનાવવા માટે કરે છે, તો તેની સામે 1899 અને 1907ના હેગ સંમેલનો હેઠળ યુદ્ધ અપરાધો માટે કાર્યવાહી થઈ શકે છે.

પુતિન સામે કેસ દાખલ કરી શકાય?

ઇરાકના સરમુખત્યાર સદ્દામ હુસૈન સામે 2003માં માનવતા વિરુદ્ધના ગુનાઓ અને નરસંહાર માટે યુદ્ધ અપરાધોનો કેસ ચલાવવામાં આવ્યો હતો. સદ્દામ વિરુદ્ધ આ યુદ્ધ અપરાધનો કેસ 80 અને 90 ના દાયકામાં કુર્દ અને શિયાઓ વિરુદ્ધ હિંસક ગુનાઓ માટે કરવામાં આવ્યો હતો. સદ્દામને યુદ્ધ અપરાધ માટે દોષિત ઠેરવ્યા બાદ ડિસેમ્બર 2006માં ફાંસી આપવામાં આવી હતી. હવે યુક્રેન રશિયા પર યુદ્ધ અપરાધ કરવાનો આરોપ લગાવી રહ્યું છે. ઇન્ટરનેશનલ ક્રિમિનલ કોર્ટે યુક્રેનમાં રશિયાના કથિત યુદ્ધ અપરાધોની તપાસ શરૂ કરી છે. તે જ સમયે, યુક્રેનનો આરોપ છે કે રશિયાએ તેના સામાન્ય લોકો, હોસ્પિટલો અને રહેણાંક વિસ્તારોને નષ્ટ કરી દીધા છે.

નિશાન બનાવીને યુદ્ધ અપરાધ કર્યો છે

યુક્રેન કહે છે કે 9 માર્ચે, રશિયાએ મેરીયુપોલની એક હોસ્પિટલ પર હવાઈ હુમલામાં એક પ્રસૂતિ વોર્ડ અને બાળકોના વોર્ડનો નાશ કર્યો હતો. હુમલામાં એક બાળક સહિત ત્રણ લોકોના મોત થયા હતા, જ્યારે 17 સ્ટાફ અને દર્દીઓ ઘાયલ થયા હતા. યુક્રેનના રાષ્ટ્રપતિ વોલોડીમિર ઝેલેન્સકીએ રશિયન હુમલાને યુદ્ધ અપરાધ ગણાવ્યો હતો.
3 માર્ચના રોજ, યુક્રેને એવો પણ દાવો કર્યો હતો કે ઝાયટોમીરમાં એક પ્રસૂતિ હોસ્પિટલ રશિયા દ્વારા કરવામાં આવેલા હુમલામાં નાશ પામી હતી. રશિયા પર યુક્રેનમાંથી ભાગી રહેલા નાગરિકોને નિશાન બનાવવાનો પણ આરોપ છે. તે જ સમયે, રશિયા પર ખાર્કિવ શહેરમાં નાગરિક વિસ્તારો પર વેક્યૂમ બોમ્બનો ઉપયોગ કરવાનો પણ આરોપ છે. ઇન્ટરનેશનલ ક્રિમિનલ કોર્ટે યુક્રેનમાં રશિયન રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિન વિરુદ્ધ કથિત યુદ્ધ અપરાધની તપાસ શરૂ કરી છે. ઇન્ટરનેશનલ ક્રિમિનલ કોર્ટનું કહેવું છે કે તેને યુક્રેનમાં યુદ્ધ અપરાધોની તપાસ માટે 39 દેશોની સંમતિ મળી છે. ઇન્ટરનેશનલ ક્રિમિનલ કોર્ટ 2013થી યુક્રેનમાં રશિયા દ્વારા આચરવામાં આવેલા કથિત યુદ્ધ અપરાધોના આરોપોની તપાસ કરશે. રશિયાએ 2014 માં યુક્રેનનો ભાગ હતો તે ક્રિમિયાને જોડ્યું અને તેના બે શહેરો, લુહાન્સ્ક અને ડોનેત્સ્કમાં રશિયન સમર્થિત સરકારોની રચના કરી. ત્યારથી રશિયા પર યુક્રેનમાં યુદ્ધ અપરાધો કરવાનો આરોપ છે.

ICC અને ICJ વચ્ચે શું તફાવત છે?

વિશ્વમાં બે આંતરરાષ્ટ્રીય અદાલતો છે – ઇન્ટરનેશનલ ક્રિમિનલ કોર્ટ એટલે કે ICC અને ઇન્ટરનેશનલ કોર્ટ ઑફ જસ્ટિસ એટલે કે ICJ.
ઇન્ટરનેશનલ ક્રિમિનલ કોર્ટ: એટલે કે ICC ની સ્થાપના 1998 માં કરવામાં આવી હતી. તેનો કાનૂની આધાર રોમ સ્ટેચ્યુ અથવા એક્ટ છે. એવું કહેવાય છે કે ICC ચાર મોટા ગુનાઓની જવાબદારી નક્કી કરે છે. જેમ કે નરસંહાર, યુદ્ધ અપરાધો, માનવતા વિરુદ્ધના ગુનાઓ અને આક્રમણના ગુનાઓ. આઈસીસીનું કામ ઈન્ટરનેશનલ ક્રિમિનલ જસ્ટિસ દ્વારા ગુનેગારોને સજા કરવાનું છે. ICCમાં 123 સભ્ય દેશો છે. રશિયા અને યુક્રેન બંને તેના સભ્ય નથી.
ઇન્ટરનેશનલ કોર્ટ ઓફ જસ્ટિસઃ એટલે કે ICJ એ યુએનનું મુખ્ય ન્યાયિક અંગ છે. તેની સ્થાપના 1945માં થઈ હતી. તેનું મુખ્ય મથક હેગ, નેધરલેન્ડમાં છે. ICJ ના ન્યાયાધીશોની પસંદગી સંયુક્ત રાષ્ટ્રની સામાન્ય સભા અને સુરક્ષા પરિષદ દ્વારા કરવામાં આવે છે. પરી વિશ્વ તેના અધિકારક્ષેત્ર હેઠળ આવે છે. તેના 193 સભ્યો છે. ICJનું કામ બે દેશો વચ્ચેના વિવાદોનું સમાધાન કરવાનું છે. ICJની પેનલમાં 15 જજો હોય છે. જેઓ 9 વર્ષ માટે ચૂંટાય છે.

છેવટે, યુદ્ધ અપરાધ શું છે?

યુનાઈટેડ નેશન્સ અનુસાર, યુદ્ધના નિયમો 20મી સદીની શરૂઆતમાં બનાવવામાં આવ્યા હતા. આ નિયમો 1899 અને 1907ના હેગ સંમેલનો અને 1864 થી 1949 દરમિયાન જીનીવા સંમેલનો હેઠળ કરવામાં આવેલી ચાર સંધિઓ દ્વારા નક્કી કરવામાં આવ્યા હતા. જ્યારે હેગ કન્વેન્શન અમુક ઘાતક શસ્ત્રોના ઉપયોગ પર પ્રતિબંધ મૂકે છે જેમ કે એન્ટિ-પર્સનલ લેન્ડમાઈન અને રાસાયણિક અથવા જૈવિક શસ્ત્રો વગેરે, યુદ્ધના સમયમાં, જિનીવા સંમેલન યુદ્ધ દરમિયાન કરવામાં આવેલા યુદ્ધ ગુનાઓ માટે નિયમો નક્કી કરે છે.
જેમ કહેવાય છે કે યુદ્ધના કેટલાક નિયમો હોય છે, આ નિયમો જીનીવા કન્વેન્શન, હેગ કન્વેન્શન અને અન્ય આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદાઓ અને કરારો હેઠળ બનાવવામાં આવ્યા છે. યુદ્ધ અપરાધ એ યુદ્ધના કાયદાનું ઉલ્લંઘન છે, જેમાં ઇરાદાપૂર્વક નાગરિકોની હત્યા અથવા યુદ્ધના કેદીઓને ઇરાદાપૂર્વક મારવા, ત્રાસ, બંધક, નાગરિક સંપત્તિનો બિનજરૂરી વિનાશ, યુદ્ધ દરમિયાન જાતીય હિંસા, લૂંટફાટ, સૈન્યમાં બાળકોની ભરતી. નરસંહાર જેવા ગુનાઓ, વગેરે

શું ICC પુતિનને સજા કરી શકે છે?

ઇન્ટરનેશનલ ક્રિમિનલ કોર્ટ એવા યુદ્ધ ગુનેગારોની તપાસ કરે છે અને તેમની સામે કાર્યવાહી કરે છે જેમની સામે અન્ય કોઈ દેશની અદાલતોમાં કેસ ચાલતો નથી. જો યુક્રેનમાં રશિયા સામેના યુદ્ધ અપરાધોના પુરાવા મળે છે, તો આંતરરાષ્ટ્રીય ગુનાહિત અદાલત ગુનેગારો સામે ધરપકડ વોરંટ જારી કરી શકે છે અને તેમને સુનાવણી માટે હેગમાં લાવવાનો આદેશ આપી શકે છે. ઇન્ટરનેશનલ ક્રિમિનલ કોર્ટ પાસે આમ કરવાની મર્યાદિત સત્તા છે. વાસ્તવમાં, ઇન્ટરનેશનલ ક્રિમિનલ કોર્ટનું પોતાનું પોલીસ દળ નથી અને તે શંકાસ્પદોની ધરપકડ કરવા માટે દેશોની પોલીસ પર નિર્ભર છે.તમને જણાવી દઈએ કે રશિયા ઈન્ટરનેશનલ ક્રિમિનલ કોર્ટનું સભ્ય નથી. તે 2016માં તેમાંથી બહાર નીકળી ગયો હતો. આવી સ્થિતિમાં, પુતિન કોઈપણ યુદ્ધ ગુનેગારને પ્રત્યાર્પણ કરવા માટે બંધાયેલા રહેશે નહીં, ન તો આ કોર્ટ પુતિન અથવા અન્ય રશિયન નેતાઓ સામે કેસ ચલાવી શકશે. યુએન સિક્યુરિટી કાઉન્સિલ ઇન્ટરનેશનલ ક્રિમિનલ કોર્ટને પુતિનની તપાસ કરવા કહી શકે છે, પરંતુ રશિયા આ નિર્ણય સામે સુરક્ષા પરિષદને વીટો કરી શકે છે.

ICJ રશિયા સામે શું કાર્યવાહી કરી શકે છે?

યુક્રેને તેના હુમલા માટે રશિયા પર ઇન્ટરનેશનલ કોર્ટ ઓફ જસ્ટિસમાં કેસ કર્યો છે. જો ICJ આ મામલામાં રશિયા વિરુદ્ધ નિર્ણય આપે છે તો તેને લાગુ કરવાની જવાબદારી સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદ (UNSC)ની રહેશે. રશિયા યુએન સિક્યુરિટી કાઉન્સિલના પાંચ સ્થાયી સભ્યોમાંથી એક છે અને તેના અમલીકરણને રોકવાના નિર્ણય સામે વીટોનો ઉપયોગ કરી શકે છે. રશિયા યુક્રેન પર તબાહી મચાવી રહ્યું છે

આ પણ વાંચી શકો : યુક્રેનના સુમીમાં રશિયન હુમલામાં 3 બાળકો સહિત 22 લોકોના મોત- INDIA NEWS GUJARAT

આ પણ વાંચી શકો :જમ્મુ કાશ્મીરના ઉધમપુરમાં બ્લાસ્ટ, એક વ્યક્તિનું મોત, 14 ઘાયલ

SHARE