Vedik Puran: વૈદિક પરંપરામાં લગ્ન એ માત્ર સામાજિક અને પારિવારિક સંબંધોનો આધાર ન હતો, પરંતુ આધ્યાત્મિક દ્રષ્ટિકોણથી પણ તેને મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવતું હતું. લગ્ન દરમિયાન મહિલાઓના ચાર પ્રતીકાત્મક લગ્નની પરંપરા હતી, જે સ્ત્રીની ગરિમા અને તેના અધિકારો જાળવવાના હેતુથી બનાવવામાં આવી હતી. INDIA NEWS GUJARAT
સ્ત્રીઓના ચાર પ્રતીકાત્મક લગ્ન
વૈદિક રિવાજો અનુસાર, લગ્ન પહેલા છોકરીના અધિકારો અનુક્રમે ત્રણ દેવોને સોંપવામાં આવ્યા હતા. આ પરંપરા મહિલાઓની પવિત્રતા અને પવિત્રતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે બનાવવામાં આવી હતી.
- ચંદ્રને સત્તા સોંપવી
છોકરીના પહેલા લગ્ન ચંદ્ર સાથે થયા હતા. ચંદ્રને શીતળતા, સુંદરતા અને મનના સ્વામી તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ પ્રતીકાત્મક લગ્ન એ સુનિશ્ચિત કરે છે કે છોકરીનું મન સ્થિર અને શાંત રહે.
- વિશ્વવાસુ ગંધર્વ પાસેથી સત્તા સોંપવી
બીજા લગ્ન ગાંધર્વ વિશ્વવાસુ સાથે થયા. ગાંધર્વોને સંગીત અને કલાના દેવતા માનવામાં આવે છે. આ લગ્ન જીવનમાં સૌંદર્ય, સર્જનાત્મકતા અને ઉત્સાહનું પ્રતિક હતું.
- આગ માટે સત્તા સોંપવી
ત્રીજા લગ્ન અગ્નિ સાથે કરવામાં આવ્યા હતા. અગ્નિ શુદ્ધતા, શક્તિ અને બલિદાનનું પ્રતીક છે. અગ્નિ સાથે લગ્નનો અર્થ એ હતો કે છોકરીએ જીવનમાં પવિત્રતા અને બલિદાનનો માર્ગ અપનાવવો જોઈએ.
- માનવ પતિ સાથે લગ્ન
છોકરીના ચોથા અને છેલ્લા લગ્ન માનવ (પતિ) સાથે થયા હતા. આ લગ્ને જીવનના સામાજિક અને પારિવારિક સંબંધોનો પાયો નાખ્યો.
ઋષિ શ્વેતકેતુ અને એકપત્નીત્વની પરંપરા
આ પરંપરા ઋષિ શ્વેતકેતુ દ્વારા સંશોધિત કરવામાં આવી હતી. એવું કહેવાય છે કે એકવાર તેણે તેની માતાને બીજા પુરુષને ભેટી પડતાં જોયો હતો. આ ઘટનાથી તેને આઘાત લાગ્યો હતો અને તેણે બહુપત્ની પ્રથા (એક સ્ત્રીના અનેક પતિઓ) નાબૂદ કરી દીધા હતા. તેના સ્થાને તેઓએ એકપત્નીત્વની પરંપરા સ્થાપિત કરી, જેમાં પુરુષ અને સ્ત્રી જીવનભર એકબીજાને સમર્પિત રહે છે.
વૈદિક પરંપરા અને આધુનિક સંદર્ભ
વૈદિક કાળમાં, આ સાંકેતિક લગ્નો મહિલાઓના ગૌરવ અને સમાજમાં તેમનું સ્થાન બચાવવા માટે બનાવવામાં આવ્યા હતા. ઋષિ શ્વેતકેતુ દ્વારા સ્થાપિત એકપત્નીત્વ પ્રણાલી હજુ પણ હિંદુ ધર્મમાં લગ્નનો આધાર છે.
આ પરંપરા દર્શાવે છે કે વૈદિક સમાજમાં સ્ત્રીને માત્ર એક સામાજિક એકમ જ નહીં, પરંતુ આધ્યાત્મિક રીતે સશક્ત અને પવિત્ર માનવામાં આવતું હતું. તે જ સમયે, ઋષિ શ્વેતકેતુનું યોગદાન સમયની સાથે સામાજિક રિવાજો કેવી રીતે બદલાય છે તેનું ઉદાહરણ છે.
SHARE
