Electoral History Of Congress Since 1952
Congress પહેલા આમ આદમી પાર્ટીએ દિલ્હી છીનવી લીધું હતું, હવે પંજાબ Congress છીનવી લીધું છે. તમને જણાવી દઈએ કે આ પહેલીવાર નથી જ્યારે Congress પોતાનું અસ્તિત્વ બચાવવા માટે લડાઈ લડવી પડી હોય. ઈતિહાસ જણાવે છે કે આઝાદી પછી ઘણા એવા રાજ્યો છે, જ્યાં એક વખત Congressની સત્તા ગુમાવી, તે ફરી પાછી આવી નથી. તો ચાલો જાણીએ કે આઝાદી બાદ Congressની સત્તા માત્ર બે રાજ્યોમાં કેવી રીતે ઘટી છે.
તાજેતરની ચૂંટણીની વાત કરીએ તો ઉત્તર પ્રદેશમાં પ્રાદેશિક પક્ષ એસપી અને આરએલડીની જોડીને 125 અને કોંગ્રેસને માત્ર બે બેઠકો મળી છે. (પંજાબ ચૂંટણી 2022 પરિણામ) તે જ સમયે, પંજાબમાં આમ આદમી પાર્ટીને 92 અને કોંગ્રેસને માત્ર 18 બેઠકો મળી. એ જ રીતે મણિપુરમાં NPFને 5, NPPને 7 અને કોંગ્રેસને 5 બેઠકો મળી છે. ગોવામાં પણ આમ આદમી પાર્ટી અને ટીએમસી બે-બે બેઠકો જીતવામાં સફળ રહી અને કોંગ્રેસ-ગોવા ફોરવર્ડ પાર્ટીની જોડીને 12 બેઠકો મળી.
દેશના 21 રાજ્યો પર કોંગ્રેસનો કબજો ક્યારે થયો? (1952 થી કોંગ્રેસનો ચૂંટણી ઇતિહાસ)
આવું પહેલીવાર 1952માં બન્યું હતું, વિધાનસભા ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસે 21 રાજ્યોમાં પોતાની સરકાર બનાવી હતી, જે હવે ઘટીને માત્ર બે રાજ્યોમાં રહી ગઈ છે. કોંગ્રેસને પહેલો મોટો પડકાર દક્ષિણ ભારતમાં કેરળમાંથી આવ્યો. 1956માં કેરળની રચના ભાષાના આધારે અનેક વિસ્તારોને જોડીને કરવામાં આવી હતી. તે પછી, 1957ની વિધાનસભા ચૂંટણીમાં, EMS નંબૂદીરીપદના નેતૃત્વમાં ડાબેરીઓએ સરકાર બનાવી, જેણે બધાને આશ્ચર્યચકિત કરી દીધા. કોંગ્રેસની આ જીતને ભારતમાં ડાબેરીઓની શરૂઆત તરીકે જોવામાં આવી હતી.
જો કે સરકાર ત્રણ વર્ષની અંદર પડી ગઈ અને 1960માં યોજાયેલી ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસ ફરી પાછી ફરી, એક વખતના સત્તા પરિવર્તને સામ્યવાદી પક્ષને નવી આશા આપી. આના પરિણામે, કેરળમાં ફરીથી 1967 માં, સાત પક્ષોએ ગઠબંધન કર્યું અને કોંગ્રેસને સત્તામાંથી બહાર ફેંકી દીધી. આ પછી સરકાર ક્યારેક કોંગ્રેસની તો ક્યારેક ડાબેરીઓએ બનાવી. જો કે, 2021ની ચૂંટણીના પરિણામોમાં જો કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટી ફરી સત્તા મેળવે છે તો કેરળમાં કોંગ્રેસની હાલત દિલ્હી જેવી થશે તેવી અટકળો ચાલી રહી છે.
કોંગ્રેસને પ્રાદેશિક પક્ષો સાથે ક્યારે સ્પર્ધાનો સામનો કરવો પડ્યો?
દેશના બે પૂર્વ વડાપ્રધાન જવાહરલાલ નેહરુ અને લાલ બહાદુર શાસ્ત્રીના અવસાન બાદ 1967માં ચૂંટણી યોજાઈ હતી. આ વર્ષે યોજાયેલી ચૂંટણીમાં કોંગ્રેસ માત્ર 11 રાજ્યોમાં સરકાર બનાવવામાં સફળ રહી હતી. તેનું મુખ્ય કારણ અનાજની અછત હતી. દેશની નબળી અર્થવ્યવસ્થાના કારણે મોંઘવારી દિવસેને દિવસે વધી રહી હતી. સામાન્ય લોકો કોંગ્રેસથી નારાજ હતા.
આવી સ્થિતિમાં લોકો 20 વર્ષથી કોંગ્રેસ સરકારથી ભરાઈ ગયા હતા અને હવે તેઓ નવી પાર્ટીઓ અજમાવવા માંગતા હતા. 1965ના યુદ્ધમાં અમેરિકાએ પાકિસ્તાનનું સમર્થન કર્યું હતું અને ભારત પ્રત્યે રશિયાની ઉદાસીનતા પણ સામે આવી હતી. આવી સ્થિતિમાં કોંગ્રેસ સરકારની વિદેશ નીતિને લઈને લોકોમાં રોષ જોવા મળ્યો હતો.
કોંગ્રેસની સૌથી મોટી હાર તેના ગઢ તમિલનાડુ એટલે કે મદ્રાસમાં થઈ હતી. અહીં દ્રવિડ મુનેત્ર કઝગમે 234 વિધાનસભા બેઠકોમાંથી 138 બેઠકો જીતી છે. અહીં કોંગ્રેસ પાર્ટીના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ અને મદ્રાસના પૂર્વ મુખ્યમંત્રી કે કામરાજની પણ હાર થઈ હતી. એ જ રીતે બંગાળ અને ઓરિસ્સામાં પણ કોંગ્રેસનો પરાજય થયો હતો. યુપીમાં પહેલીવાર ચૌધરી ચરણ સિંહના નેતૃત્વમાં બિન-કોંગ્રેસી સરકાર બની હતી. તેમની નવી પાર્ટી, ભારતીય ક્રાંતિ દળે, અન્ય નાના પક્ષોના ધારાસભ્યોના સમર્થન સાથે સરકારની રચના કરી.
કોંગ્રેસ 1971માં 17 રાજ્યોમાં સત્તામાં હતી (1952થી કોંગ્રેસનો ચૂંટણી ઇતિહાસ)
1971માં ઈન્દિરાના નેતૃત્વમાં કોંગ્રેસ પાર્ટીની દેશના 17 રાજ્યોમાં સરકારો હતી. આ તે સમય હતો જ્યારે પાકિસ્તાનમાં ગૃહયુદ્ધ ફાટી નીકળ્યું હતું. બાંગ્લાદેશને આઝાદ કરાવવામાં ઈન્દિરા ગાંધીએ ખૂબ જ સારી ભૂમિકા ભજવી હતી. અત્યારે દેશમાં કોંગ્રેસ મજબૂત રીતે ઉભરી રહી હતી. ત્યારે ઈન્દિરા ગાંધીએ 1975માં ઈમરજન્સી લાદી હતી. આ પછી લોકોના મનમાં ઈન્દિરા વિરુદ્ધ ગુસ્સો ભરાઈ ગયો.
1977માં ભલે જનતા પાર્ટીના હાથે કોંગ્રેસનો પરાજય થયો હતો, પરંતુ ત્રણ વર્ષ પછી ફરીથી કોંગ્રેસ 529માંથી 353 બેઠકો જીતીને કેન્દ્રમાં પાછી આવી. જો કે, જ્યારે 1980માં 15 રાજ્યોમાં વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ યોજાઈ હતી, ત્યારે ઈન્દિરાની આગેવાની હેઠળની કોંગ્રેસને કેરળ, તમિલનાડુ, પુડુચેરી, અરુણાચલ પ્રદેશ અને મણિપુર જેવા રાજ્યોમાં આંચકો લાગ્યો હતો.
તે જ સમયે, આ ચૂંટણીમાં કેરળમાં સીપીઆઈ અને સીપીએમ સિવાય મુસ્લિમ લીગ, કેરળ કોંગ્રેસ જેકબ પાર્ટીએ કોંગ્રેસને ટક્કર આપી હતી. એ જ રીતે, તામિલનાડુ અને પુડુચેરીમાં દ્રવિડ મુનેત્ર કઝગમ, પંજાબમાં અકાલી દળ અને અરુણાચલમાં પીપલ્સ પાર્ટી ઑફ અરુણાચલમાં કૉંગ્રેસને પોતાની તાકાત બતાવી. જ્યારે 1985માં કોંગ્રેસ માત્ર 12 રાજ્યોમાં જ રહી ગઈ હતી.
1990 પછી કોંગ્રેસે કયા રાજ્યોમાં પુનરાગમન કર્યું નથી?
1990 પછી બિહાર, ઉત્તર પ્રદેશ, ગુજરાત અને જમ્મુ-કાશ્મીર જેવા રાજ્યોમાં કોંગ્રેસ એકલા હાથે ફરી શકી નથી. એક સમયે આ રાજ્યોમાં 80 ટકાથી વધુ બેઠકો જીતનારી કોંગ્રેસ પાર્ટી હવે પ્રાદેશિક પક્ષોની મદદ વિના આ રાજ્યોમાં પોતાના ભવિષ્ય વિશે વિચારી પણ શકતી નથી. તમને જણાવી દઈએ કે તમિલનાડુમાં છેલ્લા 50 વર્ષથી કોંગ્રેસ એકલા હાથે સરકાર બનાવી શકી નથી. અહીં સરકાર બનાવવામાં કોંગ્રેસ પ્રાદેશિક પક્ષો કરતાં નાની ભૂમિકા ભજવે છે.
જો કે, 1990 માં, લાલુ યાદવની જનતા દળ પાર્ટીએ બિહારમાં કોંગ્રેસને હરાવ્યું, બાદમાં કોંગ્રેસને તેની જમીન બચાવવા માટે તે જ જનતા દળ સાથે હાથ મિલાવવો પડ્યો. બિહારમાં કોંગ્રેસની તાકાત માત્ર એટલી જ રહી છે કે આરજેડી ગઠબંધન 2020ની ચૂંટણીમાં તેની ક્ષમતા કરતા 70 બેઠકો વધુ આપશે તેમ કહીને કોંગ્રેસને ટોણો મારે છે.
કોંગ્રેસ માટે કયો પક્ષ અને કયું રાજ્ય બન્યું મુશ્કેલી?
2021માં પાંચ રાજ્યો બંગાળ, કેરળ, તમિલનાડુ, પુડુચેરી અને આસામમાં વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ યોજાઈ હતી. તેવી જ રીતે 2022માં પાંચ રાજ્યો ઉત્તર પ્રદેશ, પંજાબ, મણિપુર, ઉત્તરાખંડ અને ગોવામાં ચૂંટણી યોજાઈ છે. જો આ 10 રાજ્યોમાં જોવામાં આવે તો માત્ર એક જ ઉત્તરાખંડ રાજ્ય છે જ્યાં ભાજપ સાથે કોંગ્રેસની સીધી લડાઈ છે. કારણ કે અહીં કોઈ પ્રાદેશિક પક્ષ મજબૂત નથી. 9 રાજ્યોમાં કોંગ્રેસની લડાઈ માત્ર ભાજપ સામે જ નહીં પરંતુ પ્રાદેશિક પક્ષો સામે પણ છે. આવી સ્થિતિમાં, સ્પષ્ટ છે કે કોંગ્રેસ માટે હવે ભાજપ કરતાં પ્રાદેશિક પક્ષો મોટી સમસ્યા બની ગયા છે.
રાજ્યો અને પક્ષો: ઉત્તર પ્રદેશમાં SP અને AIMIM, પંજાબમાં આમ આદમી પાર્ટી, મણિપુરમાં નાગા પીપલ્સ ફ્રન્ટ, નેશનલ પીપલ્સ પાર્ટી, તૃણમૂલ કોંગ્રેસ અને ગોવામાં AAP, બંગાળમાં તૃણમૂલ કોંગ્રેસ, કેરળમાં ઇન્ડિયન મુસ્લિમ લીગ, તમિલમાં દ્રવિડ મુનેત્ર કદનમ નાડુ, એઆઈડીએમકે, આસામમાં અસમગન પરિષદ, એઆઈયુડીઈ, લિબરલ પાર્ટી અને પુડુચેરીમાં દ્રવિડ મુનેત્ર કદનમ, ઓલ ઈન્ડિયા એનઆર કોંગ્રેસ, આ તમામ કોંગ્રેસ માટે મુશ્કેલી બની ગયા છે.
તમે આ પણ વાંચી શકો છો – 102 Lok Sabha Seats In 5 States : 5 રાજ્યોમાં 102 લોકસભા બેઠકો – India News Gujarat
SHARE
