વડનગર પ્રાચીન સંસ્કૃતિનો વારસો

વડનગર પ્રાચીન સંસ્કૃતિનો વારસો:Vadnagar is a heritage of ancient culture:પ્રાચીન સંસ્કૃતિનો ભવ્ય વારસાનું પ્રતીક પ્રાચીન નગર એટલે વડનગર ગુજરાતનું આ નગર સોનેરી ઇતિહાસ ધરાવે છે અને ઉજ્જવળ ભવિષ્ય પણ તેની રાહ જોઈને બેઠું છે. વડનગર આપણા વડાપ્રધાન નરેન્દ્રભાઈ મોદી નુ ગામ,તાના રીરી નું ગામ ગુજરાતના ખમીરવંતા નાગરોનું ગામ આ વડનગર એ ગુજરાતનું વૈભવશાળી અને સાંસ્કૃતિક ધરોહરનો ખજાનો ધરાવતું નગર એટલે વડનગર…

વડનગરમાં આવેલું તોરણ ભારતપ્રસિદ્ધ

વડનગર પ્રાચીન સંસ્કૃતિનો વારસો:Vadnagar is a heritage of ancient culture:વડનગરના સાંસ્કૃતિક વારસાની વાત કરીએ તો સુંદર અને કલાત્મક“શૌર્ય તોરણ” ની વાત ખુબજ અનેરી છે. વડનગરમાં આવેલું તોરણ ભારતપ્રસિદ્ધ છે.વડનગર શહેરની શોભારૂપ ત્યાના તોરણ નામે ઓળખાતું બાંધકામ જાણીતું છે. તેને વડનગરનું તોરણ કહેવાય છે. ગુજરાત સરકારે આ સ્મારકને આરક્ષિત જાહેર કર્યું છે.તે સ્મારકનું ચિત્ર સરકારના ઘણા પુસ્તકોમાં જોવા મળે છે.તેના પથ્થર પરની બારીક કોતરણી જોવાલાયક છે.અંદાજીત 13 મીટરની ઊંચાઈ ધરાવતું કીર્તિતોરણ દુનિયામાં એક અલગ અને અનેરી ભાત પાડે છે.અદભૂત શિલ્પ સ્થાપત્યની દુનિયામાં કોઈપણ જાતના ટેકા વિના કે રક્ષણ સિવાય સૌકાઓ વીતી ગયા છતાં અડીખમ ઉભેલા સોલંકીયુગના તોરણો વિશ્વવિખ્યાત બની ગયા છે.આ તોરણો ગુજરાતની સંસ્કૃતિના પ્રતિક સમાન છે.વડનગરમાં બે તોરણ છે એમાનું એક મૂલસ્થિતિમાં ઊભું છે બીજાનો ભાગ નીચે પડેલો છે.બને કદમાં અને કારીગરમાં સરખા છે.

વડનગર પ્રાચીન સંસ્કૃતિનો વારસો:Vadnagar is a heritage of ancient culture:તોરણના સ્તંભ ઘણા ઊંચા છે અને એના રંગ અને અંગ વિવિધ આકારના અને વિવિધ સંશોધનવાળા છે. એના રમણીયસરાની અંદરની બાજુએ મકરની આકૃતિ કાઢેલી છે અને એના મુખમાંથી અંદરની અર્ધવૃતાકાર કમાનનો એક છેડો નીકળતો બતાવ્યો છે.મોટા સ્તંભના સરા ઉપર નાના સ્તંભ અને એના સરા ઉપરપાટડો ટેકવેલો છે. આ પાતડા ઉપર ત્રિકોણાકાર કમાન છે.આ કમાનની અંદર બે નાના સ્તંભ ગોઠવી ત્રણ ઊભા ખાના પાડેલા છે અને એની અંદરની ગણેશ, કાર્તિકેય વગેરેની મૂર્તિઓ મૂકેલી છે. કીર્તિસ્તંભ રાતા અને પીળા પથ્થરમાંથી બનાવેલો છે. અને તેમાં કલાકારીગરી ભરપૂર ઝીણવટપૂર્વક ઉતમ પ્રકારનું કોતરાણીકામ કરવામાં આવ્યું છે. થાંભલાઓ સુંદર વેલીઓની કોતરણીથી શોભાવાયો છે. સ્તંભની કુંભીમાં ગજરાજ હાથીઓની હાર કોતરેલી છે.તેમાં વાનરોને વિવિધ મુદ્રામાં ચીતર્યા છે, અને સૌથી મોખરે બ્રહ્માને તેમના વાહન હંસ સહિત કોતર્યા છે.આ નગર ગુજરાતના ભવ્ય વારસાને ઉજાગર કરી રહ્યું છે.

સ્વયંભૂ હાટકેશ્વર મહાદેવનું પ્રાચીન મંદિરનો અદભુત ઇતિહાસ

વડનગર પ્રાચીન સંસ્કૃતિનો વારસો:Vadnagar is a heritage of ancient culture:વડનગર એ ગુજરાતની વડનગરા નાગર બ્રાહ્મણ જ્ઞાતિનું મૂળ ગામ છે. અહીં આ જ્ઞાતિના ઇષ્ટદેવ શ્રી હાટકેશ્વર મહાદેવનું અહીં એક પ્રાચીન મંદિર છે જે એક અદભૂત શિવ મંદિર છે.મંદિરની આસપાસ કોઈ જ ભવ્ય બાંધકામ નથી, પરંતુ આ વિશાળ મંદિર અને તેનું વિશાળ પરિસર શિવ ભક્તોને અલૌકિક અનુભૂતિ કરાવે છે.સ્વયંભૂ શિવલિંગ ધરાવતા આ પૂર્વાભિમુખ શિવ મંદિરની બહાર નવ ગ્રહો, ભગવાન કૃષ્ણના જીવનની ઘટનાઓ, પાંડવો વગેરે દર્શાવતી કોતરણી મંદિરની શોભામાં વધારો કરે છે અહીંના શિવ મંદિર પ્રાચીન વારસો અને અલોકીક ઇતિહાસ ધરાવે છે.

શર્મિષ્ઠા તળાવની ફરતે સુંદર મહાલયો અને દેવાલયો 

વડનગર પ્રાચીન સંસ્કૃતિનો વારસો:Vadnagar is a heritage of ancient culture:વડનગર માં આવેલ શર્મિષ્ઠા તળાવનું નામ નરસિંહ મહેતાની દિકરીની દિકરીના નામ ઉપરથી પાડવામાં આવેલું છે. શર્મિષ્ઠા તળાવની પૂર્વે આવેલા એક ઓવારાનું નામ સપ્તર્ષિ છે. લોકો તેને સપ્તર્ષિના આરા તરીકે ઓળખે છે. શર્મિષ્ઠા તળાવમાં કપિલા નદીનું પાણી આ સપ્તર્ષિના આરા દ્વારા આવે છે.આ તળાવ વિશ્વામિત્રી તરીકે પણ જાણીતું છે. ભૂતકાળમાં આ તળાવની ફરતે સુંદર મહાલયો અને દેવાલયો આવેલા હતા. તળાવ ચોમેર સુંદર કોતરણીવાળા પથ્થરોના ઓવારાથી શોભાયમાન હતું. આજે ફકત તેના અવશેષો બાકી રહ્યા છે. શર્મિષ્ઠા તળાવની સાથે તાના-રીરીની લોકવાયકા જોડાયેલી છે જે ખૂબ જ પ્રસિદ્ઘ છે.

તાના-રીરીનું નામ સંગીતના ઇતિહાસમાં અમર

વડનગર પ્રાચીન સંસ્કૃતિનો વારસો:Vadnagar is a heritage of ancient culture:લોકવાયકા મુજબ નરસિંહ મહેતાની પુત્રી કુંવરબાઈ અને કુંવરબાઇની શમિૅષ્ટા . શમિૅષ્ટાની બે પુત્રીઓ તાના અને રીરી. જે વડનગરમાં રહેતી હતી. એક સુપ્રસિદ્ધ ઘટનાને કારણે તાના-રીરી નું નામ સંગીતના ઇતિહાસમાં અમર કયુૅ છે. અકબરની શાહજાદી(રાણી)એ એકવાર મિયાં તાનસેન પાસેથી દીપક રાગ સાંભળવાની હઠ કરી. તાનસેને આનાકાની કરી અને કહ્યું. દીપક રાગ ગાવાથી ગાયકના શરીરમાં દાહ(અગ્નિ) થાય છે. તેનું શમન મલ્હાર રાગથી જ થઈ શકે. પરંતુ શાહજાદી(રાણી)ની હઠ સામે તાનસેને છેવટે દિપક રાગ ગાયો કરો. પરંતુ તેના શરીરમાં દાહ પ્રગટ્યો. તાનસેન મલ્હાર રાગ ગાઇ શકે એવી ગાયકની શોધમાં આગ્રાથી પ્રયાણ કરી વડનગર આવી પહોંચ્યો.( તે સમયે વડનગર શાસ્ત્રીય સંગીત અને અન્ય કળાના ક્ષેત્રે વડનગર ઊંચી પ્રતિષ્ઠા ધરાવતું હતું ‌)

વડનગર પ્રાચીન સંસ્કૃતિનો વારસો:Vadnagar is a heritage of ancient culture:તાનસેન વડનગરના શમિૅષ્ટાતળાવ પર ગયો. તે વખતે તાના-રીરી ત્યાં પાણી ભરવા ગયેલી ત્યારે તાનસેને જોઈને બંને બહેનો સમજી ગઈ કે દીપક રાગથી પીડાઈ રહ્યો છે. આ વાત ઘરે જઇને તેમને પિતાને કહી. તાનારીરીના પિતા તાનસેને મળ્યા. તેની કથની સાંભળી દુઃખી થાય અને વચન આપ્યું મારી દીકરીઓ તને આ પીઠમાંથી મુક્ત કરશે. નગરના પ્રાચીન હાટકેશ્વર મહાદેવ મંદિરમાં તાના-રીરી મલ્હાર રાગ રજૂ કર્યો ‌ રાગ જેમ-જેમ ગવાતો ગયો તેમ – તેમ આકાશમાં વાદળાં ધેરાતાં ગયાં. અને જોતજોતામાં મુશળધાર વરસાદ નગર પર તૂટી પડ્યો તાનસેન દાહ માંથી મુક્ત થયો. તાના-રીરીના પિતાએ વચન માગ્યું. તેમના વિશેની કોઈ વાત બાદશાહને કેવી નહીં. પરંતુ તાનસેન બાદશાહનાં દરબારમાં પહોંચ્યો તો તેના પર અકબરે રહસ્ય કહેવા માટે ફરજ પાડી. બંને બહેનોને અકબરે દરબારમાં રજૂ કરવા આદેશ કર્યો. પણ ડરની મારી બંને બહેનોએ જળ સમાધી લીધી. આજે પણ તાના-રીરીની સમાધિઓ વડનગર માં આવાત ની સાક્ષી પૂરે છે. વડનગરમાં ગુજરાત સરકાર દ્વારા તાનારીરી મહોત્સવ ઉજવાય છે.

આ પણ વાંચી શકો છો :વીર ક્રાંતિકારી કરતારસિંહ સરાભા:Veer Krantikari Kartar Singh Sarabha: INDIA NEWS GUJARAT

આ પણ વાંચી શકો છો :કચ્છી દાબેલી : kutchi Dabeli: INDIA NEWS GUJARATI 

SHARE